increase Font
decrease Font
reset Font
open Menu
page style Black/White
page style White/Black
page style Standard

Dr. med dent.

ΜΑΡΙΑ ΚΟΚΩΣΗ

ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κολωνίας

ΕΣΠΑ 2014-2020

Blog - Όταν η ξηροστομία απειλεί την υγεία μας (αιτίες, συνέπειες και τρόποι αντιμετώπισης)

Όταν η ξηροστομία απειλεί την υγεία μας (αιτίες, συνέπειες και τρόποι αντιμετώπισης)

Ξηροστομία ονομάζεται η ελάττωση της έκκρισης του σάλιου ή η πλήρης απουσία σάλιου από τη στοματική κοιλότητα.

Σε όλους μας συμβαίνει, κατά καιρούς να αισθανόμαστε το βλεννογόνο του στόματός μας ξηρό (ξηροστομία). Ωστόσο, όταν η ξηροστομία διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να «εγκυμονεί» κινδύνους τόσο για τη στοματική όσο και για τη γενικότερη υγεία του οργανισμού. Στην τελευταία περίπτωση, η ξηροστομία, πολλές φορές, λειτουργεί με προειδοποιητικό τρόπο, σαν συνοδό σύμπτωμα, οδηγώντας το γιατρό στη διάγνωση ασθενειών.

ΓΙΑ ΤΟ ΣΑΛΙΟ ΓΕΝΙΚΑ
Οι έξι μεγάλοι και οι πολλαπλοί μικροί σιελογόνοι αδένες παράγουν σε υγιείς ανθρώπους ως και 1,5l σάλιο την ημέρα. Το σάλιο αποτελείται κατά 99% από νερό. Το υπόλοιπο 1% είναι βλέννα, μεταλλικά στοιχεία, αντισώματα, βιταμίνες κι ένζυμα.
• Η κύρια λειτουργία του σάλιου είναι να διαβρέχει τις τροφές, ώστε κάνοντάς τες πιο μαλακές, να διευκολύνεται η λειτουργία της κατάποσης.
• Με τα ένζυμα, που περιέχει βοηθάει γενικότερα στην πέψη των τροφών, η οποία ξεκινάει από το στόμα.
• Προσφέρει προστασία στο βλεννογόνο του στόματος, από τις διάφορες τριβές κατά τη μάσηση.
• Προσφέρει ανοσολογική προστασία.
• Το σάλιο, σαν φυσικό «στοματικό διάλυμα» καθαρίζει, «σκοτώνει» τα μικρόβια, εξουδετερώνει τα οξέα (που εξασθενούν την αδαμαντίνη) και δίνει πίσω στα δόντια, στοιχεία όπως το ασβέστιο και το φωσφόρο. Έτσι τα δόντια επανασβεστιώνονται, γίνονται δηλαδή πιο γερά κι έτσι προστατεύονται από την τερηδόνα.
• Τέλος, το σάλιο λειτουργεί υποβοηθητικά στην ομιλία κι επηρεάζει τη γεύση.

ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Υπάρχουν πολλοί λόγοι, οι οποίοι μπορεί να οδηγήσουν σε ξηροστομία.
• Η πιο προφανής αιτία είναι η έλλειψη επαρκούς ποσότητας υγρών στον οργανισμό (είτε γιατί δεν πίνουμε πολύ νερό, είτε γιατί υπάρχει μεγάλη απώλεια υγρών λόγω αθλητισμού, αλλά ακόμα και εμέτου ή διάρροιας).
• Επίσης, με την πρόοδο της ηλικίας μειώνεται και η παραγωγή σάλιου από τον οργανισμό και για το λόγο αυτό οι ηλικιωμένοι πάσχουν πιο συχνά από ξηροστομία.
• Η στοματική αναπνοή (συχνά εμφανίζεται και στα παιδιά), που μπορεί να οφείλεται σε «διάφραγμα», ή πολύποδες στη μύτη, αλλά ακόμα και σε κλειστή μύτη εξαιτίας ενός κοινού κρυολογήματος αποτελεί συχνή αιτία ξηροστομίας. Το ροχαλητό οδηγεί για τον ίδιο λόγο σε ξηροστομία.
• Η καφεΐνη, το αλκοόλ και το κάπνισμα, επίσης, ξηραίνουν το βλεννογόνο του στόματος.
• Ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το στρες, νευρωτικές καταστάσεις, η κατάθλιψη αλλά και ο έντονος φόβος δημιουργούν ξηροστομία.
• Η λήψη φαρμάκων. Πολλά φάρμακα ευθύνονται για τη μειωμένη παραγωγή σάλιου στον οργανισμό, ανάμεσά τους παυσίπονα, αντικαταθλιπτικά, αντιïσταμινικά, φάρμακα που ρυθμίζουν το διαβήτη και την αρτηριακή πίεση, αντιεμετικά, αντιεπιληπτικά, ηρεμιστικά, ψυχοφάρμακα καθώς και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για χημειοθεραπεία αλλά και για τη νόσο του Parkinson είναι από τα πιο συνηθισμένα που προκαλούν ξηροστομία.
• Η ακτινοβολία στην περιοχή του προσώπου και του τραχήλου, που εφαρμόζεται για τη θεραπεία διαφόρων μορφών καρκίνου.
• Η λήψη ναρκωτικών ουσιών.
• Πολλές φορές, η ξηροστομία εμφανίζεται σαν προειδοποιητικό σύμπτωμα για ασθένειες των νεφρών και του παγκρέατος, σακχαρώδη διαβήτη (τύπου 1 και 2), ρευματοπάθειες αλλά και αναιμία, βλάβες ανοσοποιητικού (AIDS), κλπ.
• Σε ασθένειες των σιελογόνων αδένων (φλεγμονές, σιελόλιθους, καλοήθεις και κακοήθεις όγκους, κλπ.)
• Σύνδρομο Sjögren
Υπερβολική ξηροστομία είναι ένα από τα κατεξοχήν συμπτώματα του συνδρόμου Sjögren, μιας αυτοάνοσης ασθένειας, που εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες άνω των 40 ετών, κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Συγκεκριμένα, στο σύνδρομο Sjögren, ο οργανισμός παράγει αντισώματα ενάντια στα ίδια του τα κύτταρα, και συγκεκριμένα στα κύτταρα των σιελογόνων και δακρυïκών αδένων. Η ασθένεια μπορεί να προσβάλει, επίσης, τους βλεννογόνους της μύτης, λάρυγγα, βρόγχων, κόλπου και ορθού. Η ξηρότητα είναι ωστόσο πιο έντονη στο στόμα και στα μάτια. Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται με αιματολογική εξέταση. Στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων βοηθούν τα υποκατάστατα σάλιου (π.χ. spray) αλλά και φάρμακα, όπως η κορτιζόνη και τα ανοσοκατασταλτικά.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

  • Το στεγνό στόμα δημιουργεί προβλήματα στην ομιλία και κυρίως στην κατάποση.
  • Τις περισσότερες φορές επηρεάζει και τη γεύση και συνήθως συνοδεύεται από  αίσθημα καύσου (καψίματος) στο στόμα, το οποίο είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό.
  • Ο βλεννογόνος του στόματος, επειδή είναι στεγνός και ξηρός, τραυματίζεται εύκολα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία επώδυνων πληγών κι ελκών.
  • Λόγω έλλειψης της προστατευτικής και καθαριστικής δράσης του σάλιου στα δόντια και ούλα, η ξηροστομία ευθύνεται για την πρόκληση τερηδόνας, ουλίτιδας και περιοδοντοπαθειών.
  • Συχνό επακόλουθο της ξηροστομίας είναι  η δύσοσμη αναπνοή.

Τέλος, το στεγνό στόμα μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε διαταραχές του ύπνου , λόγω πόνου  στο στόμα ή το φάρρυγγα.

Σε όλους μας συμβαίνει, κατά καιρούς να αισθανόμαστε το βλεννογόνο του στόματός μας ξηρό (ξηροστομία). Ωστόσο, όταν η ξηροστομία διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να «εγκυμονεί» κινδύνους τόσο για τη στοματική όσο και για τη γενικότερη υγεία του οργανισμού. Στην τελευταία περίπτωση, η ξηροστομία, πολλές φορές, λειτουργεί με προειδοποιητικό τρόπο, σαν συνοδό σύμπτωμα, οδηγώντας το γιατρό στη διάγνωση ασθενειών.

ΓΙΑ ΤΟ ΣΑΛΙΟ ΓΕΝΙΚΑ
Οι έξι μεγάλοι και οι πολλαπλοί μικροί σιελογόνοι αδένες παράγουν σε υγιείς ανθρώπους ως και 1,5l σάλιο την ημέρα. Το σάλιο αποτελείται κατά 99% από νερό. Το υπόλοιπο 1% είναι βλέννα, μεταλλικά στοιχεία, αντισώματα, βιταμίνες κι ένζυμα.
• Η κύρια λειτουργία του σάλιου είναι να διαβρέχει τις τροφές, ώστε κάνοντάς τες πιο μαλακές, να διευκολύνεται η λειτουργία της κατάποσης.
• Με τα ένζυμα, που περιέχει βοηθάει γενικότερα στην πέψη των τροφών, η οποία ξεκινάει από το στόμα.
• Προσφέρει προστασία στο βλεννογόνο του στόματος, από τις διάφορες τριβές κατά τη μάσηση.
• Προσφέρει ανοσολογική προστασία.
• Το σάλιο, σαν φυσικό «στοματικό διάλυμα» καθαρίζει, «σκοτώνει» τα μικρόβια, εξουδετερώνει τα οξέα (που εξασθενούν την αδαμαντίνη) και δίνει πίσω στα δόντια, στοιχεία όπως το ασβέστιο και το φωσφόρο. Έτσι τα δόντια επανασβεστιώνονται, γίνονται δηλαδή πιο γερά κι έτσι προστατεύονται από την τερηδόνα.
• Τέλος, το σάλιο λειτουργεί υποβοηθητικά στην ομιλία κι επηρεάζει τη γεύση.

ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
Υπάρχουν πολλοί λόγοι, οι οποίοι μπορεί να οδηγήσουν σε ξηροστομία.
• Η πιο προφανής αιτία είναι η έλλειψη επαρκούς ποσότητας υγρών στον οργανισμό (είτε γιατί δεν πίνουμε πολύ νερό, είτε γιατί υπάρχει μεγάλη απώλεια υγρών λόγω αθλητισμού, αλλά ακόμα και εμέτου ή διάρροιας).
• Επίσης, με την πρόοδο της ηλικίας μειώνεται και η παραγωγή σάλιου από τον οργανισμό και για το λόγο αυτό οι ηλικιωμένοι πάσχουν πιο συχνά από ξηροστομία.
• Η στοματική αναπνοή (συχνά εμφανίζεται και στα παιδιά), που μπορεί να οφείλεται σε «διάφραγμα», ή πολύποδες στη μύτη, αλλά ακόμα και σε κλειστή μύτη εξαιτίας ενός κοινού κρυολογήματος αποτελεί συχνή αιτία ξηροστομίας. Το ροχαλητό οδηγεί για τον ίδιο λόγο σε ξηροστομία.
• Η καφεΐνη, το αλκοόλ και το κάπνισμα, επίσης, ξηραίνουν το βλεννογόνο του στόματος.
• Ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το στρες, νευρωτικές καταστάσεις, η κατάθλιψη αλλά και ο έντονος φόβος δημιουργούν ξηροστομία.
• Η λήψη φαρμάκων. Πολλά φάρμακα ευθύνονται για τη μειωμένη παραγωγή σάλιου στον οργανισμό, ανάμεσά τους παυσίπονα, αντικαταθλιπτικά, αντιïσταμινικά, φάρμακα που ρυθμίζουν το διαβήτη και την αρτηριακή πίεση, αντιεμετικά, αντιεπιληπτικά, ηρεμιστικά, ψυχοφάρμακα καθώς και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για χημειοθεραπεία αλλά και για τη νόσο του Parkinson είναι από τα πιο συνηθισμένα που προκαλούν ξηροστομία.
• Η ακτινοβολία στην περιοχή του προσώπου και του τραχήλου, που εφαρμόζεται για τη θεραπεία διαφόρων μορφών καρκίνου.
• Η λήψη ναρκωτικών ουσιών.
• Πολλές φορές, η ξηροστομία εμφανίζεται σαν προειδοποιητικό σύμπτωμα για ασθένειες των νεφρών και του παγκρέατος, σακχαρώδη διαβήτη (τύπου 1 και 2), ρευματοπάθειες αλλά και αναιμία, βλάβες ανοσοποιητικού (AIDS), κλπ.
• Σε ασθένειες των σιελογόνων αδένων (φλεγμονές, σιελόλιθους, καλοήθεις και κακοήθεις όγκους, κλπ.)
• Σύνδρομο Sjögren
Υπερβολική ξηροστομία είναι ένα από τα κατεξοχήν συμπτώματα του συνδρόμου Sjögren, μιας αυτοάνοσης ασθένειας, που εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες άνω των 40 ετών, κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Συγκεκριμένα, στο σύνδρομο Sjögren, ο οργανισμός παράγει αντισώματα ενάντια στα ίδια του τα κύτταρα, και συγκεκριμένα στα κύτταρα των σιελογόνων και δακρυïκών αδένων. Η ασθένεια μπορεί να προσβάλει, επίσης, τους βλεννογόνους της μύτης, λάρυγγα, βρόγχων, κόλπου και ορθού. Η ξηρότητα είναι ωστόσο πιο έντονη στο στόμα και στα μάτια. Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται με αιματολογική εξέταση. Στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων βοηθούν τα υποκατάστατα σάλιου (π.χ. spray) αλλά και φάρμακα, όπως η κορτιζόνη και τα ανοσοκατασταλτικά.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ
• Πρόσληψη υγρών και ειδικότερα νερού, κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Αποφυγή της ζάχαρης (δεσμεύει την υγρασία), αλκοόλ, καφεΐνης και καπνίσματος.
• Ενεργοποίηση της παραγωγής σάλιου με την καλή μάσηση των τροφών. Ιδιαίτερα, βοηθά η μάσηση σκληρών τροφών (π.χ. καρότα), αλλά και η μάσηση τσίκλας χωρίς ζάχαρη ή μαστίχας Χίου.
• Υποκατάστατα σάλιου (π.χ. σπρέι) από το φαρμακείο ενυδατώνουν πολύ καλά το στόμα. Προς αυτή την κατεύθυνση, για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ξηροστομίας κυκλοφορούν πολλά εξειδικευμένα σκευάσματα, όπως οδοντόκρεμες, στοματικά διαλύματα, ζελέ, κλπ.
• Καλή στοματική υγιεινή με χρήση καθημερινά φθοριούχου οδοντόκρεμας και φυσικά τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο με στόχο την πρόληψη της τερηδόνας και της ουλίτιδας , που προκαλεί η ξηροστομία.
• Με την τοποθέτηση και χρήση μηχανήματος, που ελέγχει την υγρασία στο δωμάτιο, κατά τη διάρκεια του νυκτερινού ύπνου.

ΠΟΤΕ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΟΥΜΕ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ
• Όταν η ξηροστομία επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Όταν λόγω της ξηροστομίας υπάρχουν προβλήματα κατά τη μάσηση, την ομιλία και την κατάποση.
• Όταν όχι μόνο το στόμα, αλλά και η μύτη και τα μάτια είναι στεγνά. Τα συμπτώματα συνοδεύονται συνήθως από αίσθημα καψίματος στο στόμα.
• Όταν συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα, όπως πόνοι στις αρθρώσεις, συχνή ούρηση και έντονη αίσθηση δίψας, πονοκέφαλοι ή ένα γενικότερο αίσθημα ασθένειας.
• Όταν τα πρώτα σημάδια της ξηροστομίας φάνηκαν, έπειτα από τη λήψη ενός νέου φαρμάκου.
• Όταν συνυπάρχει ιδιαίτερη ψυχολογική επιβάρυνση.
• Όταν εμφανίζονται επιπλέον συμπτώματα, όπως διαταραχές της όρασης, ναυτία ή έμετος.
• Σε περιπτώσεις εμφάνισης οδοντιατρικών προβλημάτων (τερηδόνα, ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, δύσοσμη αναπνοή, κλπ.)
• Σε περίπτωση διόγκωσης των σιελογόνων αδένων (με ή χωρίς πόνο).